بودجه ریزی:
🔹 بودجه ریزی عبارت است از آماده سازی هزینه مورد نیاز یک سازمان که انواع مختلفی دارد.
🔹 بودجه ریزی سنتی روشی است که همچنان بسیاری از سازمان ها از آن استفاده می‌کنند، آنان دوره یک ساله را برای بودجه شان در نظر می گیرند. پیش فرض های تعیین شده در این دوره در طی سال تغییر نمی کند.منتقدان معتقدند سادگی پیش از حد و عدم امکان تغییر مفروضات تعریف شده در بودجه ریزی سنتی موجب می شود این نوع از بودجه ریزی غیر واقعی جلوه کرده و روند رشد سازمان را با مشکل مواجه کند.
🔹 بودجه ریزی کایزن و بودجه ریزی کارت امتیازی متوازن دو نوع از انواع بودجه ریزی نوین است که سازمان ها برای درگیر نشدن با مصائب بودجه سنتی آن را به کار می گیرند.
🔹 بودجه ریزی کایزن روشی است که برای کاهش هزینه های بودجه به کار گرفته می شود در این روش سعی می شود که در هر دوره بودجه کمتری در نظر گرفته شود. البته گفتنی است که نمی توان این روش را برای مدت طولانی ادامه داد چرا که پس از مدتی کاهش هزینه ها کار بسیار دشواری خواهد بود.
🔹 کارت امتیازی متوازن سیستمی را فراهم می آورد که مدیران سازمان خود را از چهار منظر متفاوت مورد بررسی قرار می دهند. مدیران ابتدا سازمان خود را از منظر مالی مورد بررسی قرار می دهند و به نظر سرمایه گذاران توجه می کنند. سپس به بررسی مشتریان و فرآیندهای داخلی می‌پردازند، و طی آن بررسی می کنند که این دو چه میزان سودی برای سازمان داشته است. در مرحله آخر مدیران وجه رشد و یادگیری را مورد بررسی قرار می دهند زیرا استخدام کارکنان فعال و درحال یادگیری تاثیر زیادی بر سودآوری دارد.
فرآیند بودجه‌ریزی چیست؟
🔹 فرآیند بودجه‌ریزی شامل هدفگذاری، بررسی استراتژی‌های مورد نیاز و درنهایت ارزیابی تاثیر مالی آن استراتژی هاست.
این فرآنید به طور معمول چهار مرحله را شامل می‌شود که عبارت اند از: هدفگذاری، بررسی و مقایسه گزینه‌ها، تعیین آثار بودجه و همسو سازی بودجه‌های واحدها.
🔹 هدفگذاری بودجه شامل هدافی می‌شود که در سطح کل سازمان تعریف می‌شود و سپس در بخش‌های پایین تربه اهداف خرد تری تبدیل می‌شوند. این اهداف در رابطه با میزان درآمد و بودجه تدوین شده و سازمان‌های ذیربط در جهت رسیدن به این اهدف تلاش خواهند کرد.
🔹 برای رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده راه‌های متعددی وجود دارد شما باید راه‌های مختلف را بررسی کردن و بهترین گزینه را انتخاب کنید.
🔹 اهداف در نظر گفته شده و استراتژی‌های مورد وصول آثار متعددی دارند که در مرحله سوم یعنی تعیین آثار بودجه در نظر گرفته می‌شود. ممکن است لازم باشد برای نیل به هدفتان هزینه بیشتری برای تبلیغ در نظر بگیرید و یا کارکنان جدیدی استخدام کنید.
🔹 در نهایت پس از تعیین بودجه موردنیاز بخش‌های مختلف این بودجه‌ها با یکدیگر ترکیب شده و با هماهنگی و همسوسازی یک بودجه کلی تعریف می‌شود که سازمان باید از محل درآمدها آن را تامین کند.
انواع بودجه:
🔹 بودجه‌ها انواع گوناگونی دارند و برای مقاصد مختلفی به کار می‌روند. به طور کلی می‌توان چهار نوع بودجه در نظر گرفت که شامل بودجه عملیاتی، سرمایه‌ای، نقدی و جامع می‌شود.
🔹 در بودجه عملیاتی هزینه‌های روزانه سازمان در نظر گرفته می‌شود. به طور مثال هزینه استهلاک وسایل مورد استفاده کارمندان هزینه تامین مواردی مانند غذا و… در بودجه عملیاتی گنجانده می‌شود.
🔹 بودجه سرمایه‌گذاری درخصوص بودجه مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری در زمین، ساختمان و یا توسعه خط تولید است. این نوع بودجه برای بازه‌های زمانی سه، پنج یا ده ساله نوشته می‌شوند.
🔹 بودجه نقدی نشان دهنده جریان‌های نقدی است که به سازمان وارد یا از آن خارج می‌شود. این بودجه که باتوجه به بودجه عملیاتی و سرمایه‌ای تعیین می‌شود توسط واحد مالی تهیه شده و اهمیت بسیار بالایی دارد چراکه میزان نقدینگی سازمان و توانایی آن برای تامین هزینه‌ها را نشان می‌دهد.
🔹 بودجه جامع شامل تمامی بودجه‌ها و هزینه‌های مورد نیاز یک سازمان است. درواقع پس از ترکیب و همسوسازی بودجه‌ها و هزینه‌های گوناگون رقمی به دست می‌آید که به آن بودجه جامع می‌گویند.
🔹 لازم به ذکر است که در تمامی این مراحل باید کارشناسان و کارکنانی خبره وجود داشته باشند تا باهمکاری با بخش مالی و مدیران بتوانند برنامه‌ای دقیق و مطابق با اهداف ارائه کنند.
منبع: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری
